කොවිඩ් නව ප‍්‍රභේදය ආසාදිතයන් සහ වූ මරණ සංඛ්‍යාව ඉහළ දමයි ද ?
නව කොරෝනා වෛරසය නිසා ඇතිවන රෝගී තත්ත්වයේ සිව්වන වටය ප‍්‍රහාරයෙන් තදින්ම බැට කන රටක් බවට ශ්රී ලංකාව මේ වන විට පත්ව ඇත. පළමු වටයේදී එල්ල වූ ප‍්‍රහාරය සාර්ථක ලෙස මර්දනය කිරීමට අප සමත් වුවත් ඉන් පසුව ගත වූ කාලසීමාව තුළදී එළඹිය හැකි දෙවන වටයක් සඳහා වඩා සාධනීය ලෙස අප සූදානම් වූ බවක් පෙනෙන්නට නැත. නව කොරෝනා වසංගත තත්ත්වය ආරම්භයේදී අපට වඩා පිටුපසින් සිටි සිංගප්පූරුව වැනි රටවල් බොහොමයක් වසංගත අනතුර අඩු වූ අවස්ථාවේදී රෝගය ගැන අමතක කිරීම වෙනුවට එළඹිය හැකි දෙවන වටයේ ප‍්‍රහාරයක් සඳහා ඉතා මැනවින් හා දුර දක්නා නුවණින් යුක්තව සැලසුම් සකස් කිරීමට කටයුතු කරනු ලැබීම පමණක් නොව ලොව බොහෝ රටවල් ගතවූ වසරක කාල සීමාවේදී නව කොරෝනා වෛරසයට එරෙහිව අධ්‍යාපන පර්යේෂණ හා විවිධ ව්‍යාප්ත සඳහා සැලකිය යුතු මුදලක් වැය කළේය.
ඇතැම් රටවල් පසුගිය සම්පූර්ණ කාලය ගනු ලැබූයේ නව කොරෝනා වෛරසය එරෙහිව එන්නතක් සොයා ගැනීම වෙනුවෙන්ය. දේශපාලන ප‍්‍රතිපත්ති සකස් කිරීමේ දී ද පුමුඛතාව දෙනු ලැබූයේ එළඹිය හැකි ඕනෑම ආකාරයක දෙවන වටයේ ප‍්‍රහාරයකට සූදානම් වීම සඳහාය. ඉන්දියාව, ඇමරිකාව, චීනය, රුසියාව, සිංගප්පූරුව, මැලේසියාව, ජර්මනිය, ඉතාලිය, පාකිස්ථානය වැනි රටවල් සියල්ලක්ම නව කොරෝනා වෛරසයට එරෙහිව තමාගේ විද්‍යාගාර ඉතා තදින් සන්නද්ධ කිරීම සඳහා විද්‍යාඥයන් අදාළ පර්යේෂණ සඳහා යෙදවීමට ද විශාල වශයෙන් උනන්දුවක් දක්වන ලදී. ඊට අමතරව තමාගේ වාර්ෂික අයවැයෙන් සැලකිය යුතු ප‍්‍රමාණයක් නව කොරෝනා වසංගතයේ සම්බන්ධ අධ්‍යාපන හා පර්යේෂණ කටයුතු කිරීමට පසුබට වී නැත.
ඩෙල්ටා ප‍්‍රභේදය ලොව පුරා කොවිඞ් වල විවිධ දහස් ගණනක් හෝ ප‍්‍රභේද දහස් ගණනක් සංසරණය වෙමින් පවතී. ඩෙල්ටා හෝ බී.1617.2 ලෙස හැඳින්වෙන ඒවායින් එකක් එක්සත් රාජධානිය ඇතුළු බොහෝ රටවල වේගයෙන් ව්‍යාප්ත වන බව පෙනේ. එහිදී එය ප‍්‍රමුඛ ප‍්‍රභේදය බවට පත්ව ඇත. එක්සත් රාජධානිය ඩෙල්ටා පන්තිය ‘‘සැලකිලිමත් වීමේ ප‍්‍රභේදයක්” ලෙස සලකයි – මේවා සෞඛ්‍ය නිලධාරීන් විසින් වඩාත් සමීපව නිරීක්ෂණය කෙරේ. සැලකිලිමත් විය යුතු අනෙකුත් වර්තමාන ප‍්‍රභේද වලට ඇතුළත් වන්නේ:
ඇල්ෆා (බී.1.1.7), එක්සත් රාජධානියේ ප‍්‍රථමයෙන් හඳුනා ගත් නමුත් එය රටවල් 50 කට වැඩි ගණනකට ව්‍යාප්ත විය. බීටා (බී.1.351), මුලින්ම හඳුනා ගනු ලැබුවේ දකුණු අප‍්‍රිකාවේ නමුත් එක්සත් රාජධානිය ඇතුළු අවම වශයෙන් වෙනත් රටවල් 20 කදී එය සොයාගෙන ඇත.
ගැමා (පී .1), මුලින්ම බ‍්‍රසීලයේ හඳුනා ගත් නමුත් එය එක්සත් රාජධානිය ඇතුළු තවත් රටවල් 10 කට වැඩි ගණනකට ව්‍යාප්ත වී ඇත.
වෛරස් නිතරම විකෘති වන අතර බොහෝ වෙනස්කම් ප‍්‍රමාණවත් නොවේ. සමහර ඒවා වෛරසයට පවා හානි කරයි. නමුත් අනෙක් අයට රෝගය බෝවන හෝ තර්ජනාත්මක විය හැකිය – මෙම විකෘති ආධිපත්‍යය දරයි. ඩෙල්ටාව හෝ වෙනත් ප‍්‍රභේදයන්ගෙන් බහුතරයක් මිනිසුන්ට වඩාත් බරපතළ රෝගාබාධ ඇති කරන බවට සාක්ෂි නොමැත. අවදානම වැඩි වන්නේ වයස්ගත වූ හෝ සැලකිය යුතු සෞඛ්‍ය තත්ත්වයක් ඇති පුද්ගලයින් සඳහා ය. නමුත් එසේ වුවද, ප‍්‍රභේදයක් වඩාත් ආසාදිත නම් එන්නත් නොකළ ජනගහනයක එය වැඩි මරණ සංඛ්‍යාවකට හේතු වේ. නව ප‍්‍රභේදයන් නිසා ඇති වන ආසාදන ඇතුළුව, කොවිඞ් – 19 සමඟ ඇති දරුණු රෝග වලින් එන්නත මඟින් ඉහළ ආරක්ෂාවක් ලැබේ. ඒවා පරිපූර්ණ නොවන අතර සියලූ අවදානම් සම්පූර්ණයෙන්ම ඉවත් නොකරයි.
රෝග පාලනය හා වැළැක්වීමේ මධ්‍යස්ථාන (CDC) විස්තර කරන්නේ සෙම්ප‍්‍රතිශ්‍යාව සහ ඉන්ෆ්ලූවෙන්සා, වසූරිය, මර්ස්, සාර්ස් සහ ඉබෝලා ඇති කරන වෛරස් වලට වඩා ඩෙල්ටාව සම්පේ‍්‍රෂණය කළ හැකි බවත්, පැපොල රෝගයට වඩා ඉක්මනින් පැතිරයා හැකි ලෙස එය හැඳින්විය හැකි බවත්ය. ඉහළම රෝගීන් ව්‍යාප්ත වීම සහ දරුණු ප‍්‍රතිඵල ලැබෙන්නේ අඩු එන්නත් අනුපාතිකයක් සහිත ස්ථානවල වන අතර, එන්නත් නොකළ අය අතර රෝහල් ගත කිරීම් සහ මරණ සියල්ලක්ම සිදු වූ බව සීඞීසී පවසයි. නමුත් සීඞීසී විසින් ජූලි මාසයේදී දත්ත නිකුත් කරන ලද අතර එන්නත් ලබා ගත් පුද්ගලයින්ට ද ඩෙල්ටා සම්පේ‍්‍රෂණය කළ හැකි බව පෙන්නුම් කළ අතර එය වෙනත් ප‍්‍රභේදයන් ලෙස නිලධාරීන් විශ්වාස නොකළ අතර එමඟින් එහි ආවරණ මාර්ගෝපදේශ වෙත කඩිනමින් සංශෝධනයක් කිරීමට බලධාරීන්ගේ අවධානය යොමු විය. ඇමරිකාවේ යාලේහි වෛද්‍ය විද්‍යාවේ ළමා බෝවන රෝග විශේෂඥ සහ එන්නත් රෝග විශේෂඥ වෛද්‍ය ඉන්සි ඉල්දිරිම් පවසන්නේ සිදුවෙමින් පවතින දේ ගැන පුදුම වන්නේ නැත. ‘‘සියලූම වෛරස් කාලයත් සමඟ පරිණාමය වන අතර ඒවායේ ව්‍යාප්තිය හා ප‍්‍රතිවර්තනය වීමේදී වෙනස්කම් වලට භාජනය වේ,” ඇය පවසයි.
අප මෙතෙක් දන්නා කරුණුවලට අනුව, කොරෝනා වෛරසයට එරෙහිව පූර්ණ එන්නත ලබාදී ඇති පුද්ගලයින්ට COVID-19 වෛරසයට එරෙහිව දැඩි ආරක්ෂාවක් ඇත. නමුත් එන්නත ලබා නොගත් සහ වැළැක්වීමේ ක‍්‍රම අනුගමනය නොකරන ඕනෑම අයෙකුට නව ප‍්‍රභේදය මඟින් ආසාදනය වීමේ ඉහළ අවදානමක් ඇති බව වෛද්‍යවරු පවසති. ඩෙල්ටාවේ සුවිශේෂී කරුණක් නම් එය කෙතරම් වේගයෙන් ව්‍යාප්ත වනවාද යන්න යේල් වෛද්‍ය වසංගත රෝග විද්‍යාඥ එෆ්. පෙරී විල්සන් පවසයි. ඔහු පවසන්නේ ”ඩෙල්ටාව නිසැකවම ලොව පුරා වසංගතය වේගවත් කරන” බවයි. 2020 දෙසැම්බර් මාසයේදී ප‍්‍රථම ඩෙල්ටා රෝගය හඳුනා ගත් අතර, මෙම විභේදය ඉන්දියාවේ සහ පසුව මහා බි‍්‍රතාන්‍යයේ වෛරසයේ ප‍්‍රධාන වික‍්‍රියාව බවට පත්විය. සීඞීසී ඇස්තමේන්තු වලට අනුව, ජූලි මාසය අවසන් වන විට එක්සත් ජනපදයේ නව COVID-19 රෝගීන්ගෙන් 80% කට වඩා වැඩි ප‍්‍රමාණයක් ඩෙල්ටාවට හේතු විය.
COVID-19 ට එරෙහිව පූර්ණ එන්නත ලබා නොගත් පුද්ගලයින් වඩාත් අවදානමට ලක්ව ඇත. එක්සත් ජනපදයේ, ඇලබාමා, ආකැන්සාස්, ජෝර්ජියා, මිසිසිපි, මිසූරි සහ බටහිර වර්ජිනියා ඇතුළු දකුණු සහ අප්පලාචියන් ප‍්‍රාන්තවල එන්නත් ලබා නොගත් පුද්ගලයින්ගේ අසමාන ප‍්‍රමාණයකට එන්නත් ලබා දී නොමැත. (මෙම සමහර ප‍්‍රාන්තවල, වෙනත් සමහර ප‍්‍රාන්තවල නඩු අඩු වෙමින් පවතින නිසා සීමාවන් ඉවත් කරමින් සිටියද, රෝගීන් සංඛ්‍යාව ඉහළ යමින් පවතී).
ළමයින් සහ යෞවනයන් ද සැලකිලිමත් විය යුතුය. ”එක්සත් රාජධානියේ මෑතකදී කරන ලද අධ්‍යයනයකින් හෙළි වූයේ වයස අවුරුදු 50 ට අඩු ළමයින්ට සහ වැඩිහිටියන්ට ඩෙල්ටාව ආසාදනය වීමේ අවදානම 2.5 ගුණයකින් වැඩිය” කියා වෛද්‍ය ඉල්දිරිම් පවසයි. එක්සත් ජනපදය සහ වෙනත් රටවල් ගණනාවක් නව යොවුන් වියේ සහ කුඩා දරුවන් සඳහා එන්නත් ලබා දීමට අවසර දී හෝ ඒවා සලකා බැලූවද මෙතෙක් එක්සත් ජනපදයේ 5 සිට 12 දක්වා ළමුන් සඳහා එන්නතක් අනුමත කර නොමැත.
”වැඩිහිටි වයස් කණ්ඩායම් එන්නත් ලබා ගන්නා විට, තරුණ හා එන්නත් ලබා නොගත් අයට ඕනෑම ප‍්‍රභේදයක් සමඟ COVID-19 ලබාගැනීමේ වැඩි අවදානමක් ඇත,” වෛද්‍ය ඉල්දිරිම් පවසයි. ‘‘නමුත් ඩෙල්ටාව පෙර පැවති ප‍්‍රභේද වලට වඩා තරුණ වයස් කණ්ඩායම් කෙරෙහි බලපෑම් කරන බව පෙනේ.”
ඩෙල්ටාව ‘hyperlocal outbreaks’ ‘පිපිරීම්‘ වලට තුඩු දිය හැකිය. වසංගතය වේගවත් කිරීම සඳහා ඩෙල්ටාව වේගයෙන් ඉදිරියට යමින් සිටී නම්, ආචාර්ය විල්සන් පවසන්නේ විශාලතම ප‍්‍රශ්නය වනුයේ ඉහළ සම්පේ‍්‍රෂණ හැකියාව – ඩෙල්ටා ප‍්‍රභේදය කොපමණ දෙනෙකුට ලබා ගත හැකිද සහ එය කෙතරම් වේගයෙන් ව්‍යාප්ත වේද? පිළිතුර නම් සමහර විට ඔබ ජීවත් වන ස්ථානය සහ ඔබේ ස්ථානයේ කොපමණ දෙනෙකුට එන්නත ලබා දී ඇත්ද යන්න මත රඳා පැවතිය හැකි බව ඔහු පවසයි. ‘‘මම එය හඳුන්වන්නේ තැනින් තැන එන්නත්කරණය – patchwork vaccination ලෙසයි, එහිදී ඔබට 20% එන්නත් ලබා ඇති ස්ථාන වලට යාබදව බෙහෙවින් එන්නත් කර ඇති ස්ථානයක වාසය කළද අඩුවෙන් එන්නත් කළ තැන සිට එන්නත්කරණය වැඩියෙන් වූ ප‍්‍රදේශයක වාසය කරන අයට රෝගය බෝ වෙයි. වෛද්‍ය විල්සන් පවසයි. ගැටලූව වන්නේ එමඟින් වෛරසයට දුර්වල ලෙස එන්නත ලබා දුන් එක් ප‍්‍රදේශයක සිට තවත් ප‍්‍රදේශයකට පනින්නට, මඟ හැරීමට සහ පැනීමට ඉඩ සැලසීමයි. මුල් කොරෝනා වෛරස් වික‍්‍රියාව හා සම්බන්ධ රෝග ලක්ෂණ පිළිබඳ වාර්තා වී ඇතැයි වෛද්‍ය ඉල්දිරිම් පවසයි. ”කැස්ස සහ සුවඳ නැති වීම සාමාන්‍යයෙන් අඩු බවක් පෙනේ. එක්සත් රාජධානියේ මෑත සමීක්ෂණ මත පදනම්ව හිසරදය, උගුරේ අමාරුව, දියර නාසය සහ උණ පවතින අතර 90% කට වැඩි ප‍්‍රමාණයක් ඩෙල්ටා වික‍්‍රියාව හේතුවෙන් සිදු වන බව ඇය පවසයි. ප‍්‍රවීණයන් ඩෙල්ටාව සහ කඩිනම් සිද්ධීන් ගැන වැඩිදුර ඉගෙන ගැනීමට පටන් ගෙන ඇත. මහජන සෞඛ්‍ය එංගලන්ත විශ්ලේෂණයක් (තවමත් මුද්‍රණ මුද්‍රණයකින් මෙතෙක් සමාලෝචනය කර නොමැති) ඩෙල්ටාවට එරෙහිව එන්නත් දෙකක්වත් සාර්ථක බව පෙන්නුම් කළේය. ෆයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් එන්නත රෝග ලක්ෂණ රෝගවලට එරෙහිව 88% ක් හා 96% ක්ම රෝහල් ගත වීම පාලනයට ඵලදායී වන අතර ඔක්ස්ෆර්ඞ්-ඇස්ට‍්‍රාසෙනෙකා (එය RNA එන්නතක් නොවේ) 60% ක් රෝග ලක්ෂණ රෝග වලට එරෙහිව සහ 93% ක් රෝහල් ගත වීම පාලනයට සඳහා ඵලදායී වේ. නිර්දේශිත මාත‍්‍රාවන් දෙකෙන්ම සම්පූර්ණයෙන් එන්නත් කර ඇති සහභාගීවන්නන් අධ්‍යයනයෙන් සොයා ගන්නා ලදී.
‘‘එබැවින්, එන්නත ලබා නොගත් කෙනෙකුට වඩා ඔබේ අවදානම සැලකිය යුතු ලෙස අඩු වන අතර ඔබේ එන්නත ලබා ගැනීමට පෙර සිටියාට වඩා ඔබ ආරක්ෂිත” යැයි වෛද්‍ය ඉල්දිරිම් පවසයි. නමුත් අගෝස්තු මාසයේදී බිඩෙන් පරිපාලනය විසින් එම්ආර්එන්ඒ එන්නත ලබා ගත් ඇමරිකානුවන්ට ඔවුන්ගේ දෙවන මාත‍්‍රාවෙන් මාස අටකට පසු බූස්ටර එන්නතක් ලබා ගත යුතු බවට නිර්දේශයක් ඉදිරිපත් කළහ. එම එක් අධ්‍යයනයක දී, නිව් යෝර්ක් ප‍්‍රාන්තයේ දත්ත වලින් පෙන්නුම් කළේ එන්නත අඛණ්ඩව රෝහල් ගත වීමෙන් ආරක්ෂා වන නමුත් ආසාදනයට එරෙහිව එන්නත් වල කාර්යක්ෂමතාව 91.7 සිට 79.8% දක්වා පහත වැටී ඇති බවයි. ඩෙල්ටාවෙන් ඔබව ආරක්ෂා කර ගැනීමට ඔබට කළ හැකි වැදගත්ම දෙය නම් සම්පූර්ණයෙන්ම එන්නත ලබා ගැනීම බව වෛද්‍යවරු පවසති. මෙම අවස්ථාවේදී, එයින් අදහස් වන්නේ ඔබ ෆයිසර් හෝ මොඩර්නා වැනි මාත‍්‍රා දෙකකින් යුත් එන්නතක් ලබා ගන්නේ නම්, උදාහරණයක් ලෙස, ඔබ දෙකම ලබා ගත යුතු අතර, එම කාලය සම්පූර්ණයෙන්ම ක‍්‍රියාත්මක වන තුරු නිර්දේශිත සති දෙකක කාලය අවධානයෙන් සිටිය යුතුය.
‘‘ජීවිතයේ සෑම දෙයක්ම මෙන් මෙයද අඛණ්ඩ අවදානම් තක්සේරුවක්” යැයි ආචාර්ය ඉල්දිරිම් පවසයි. ”අව්ව තිබේ නම් සහ ඔබ එළිමහනේ සිටී නම්, ඔබ හිරුඑළිය යොදන්න. එන්නත් නොකළ පුද්ගලයින් සමඟ ඔබ ජනාකීර්ණ රැස්වීමක සිටී නම්, ඔබ වෙස්මුහුණ පැළඳගෙන සමාජ දුරස්ථභාවයක් තබා ගන්න. ඔබ එන්නත ලබා ගැනීමට සුදුසුකම් නොමැති නම් සහ එන්නත සඳහා සුදුසුකම් ලබයි නම් ඔබට කළ හැකි හොඳම දෙය නම් එන්නත ලබා ගැනීමයි.’’ මුහුණු ආවරණ වලට අමතර ආරක්ෂාවක් සැපයිය හැකි අතර එන්නත ලබා ගත් පුද්ගලයින් අතර පවා වෙස්මුහුණු පැළඳීම ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය දිරිමත් කර තිබේ. සීඞීසී මඟින් ජූලි මාසයේදී සිය මාර්ගෝපදේශනය යාවත්කාලීන කරන ලද්දේ ඩෙල්ටා පැතිරීම වැළැක්වීම සහ විශේෂයෙන් ප‍්‍රතිශක්තිකරණයට ලක් නොවූ, එන්නත් නොකළ, හෝ අවදානමට ලක්ව ඇති පුද්ගලයින් ආරක්ෂා කිරීම සඳහා එන්නත් කර ඇති සහ එන්නත් නොකළ පුද්ගලයින් ඉහළ සම්පේ‍්‍රෂණ ප‍්‍රදේශවල පොදු ගෘහස්ථ සැකසුම් වලදී මුහුණු ආවරණ පැළඳිය යුතු බවට නිර්දේශ කරමිනි.
පවතින සහ නැගී එන ප‍්‍රභේද වලින් උපරිම ආරක්ෂාව ලබා ගැනීම සඳහා මිනිසුන්ට මාත‍්‍රාවන් දෙකම ලබා ගැනීම අත්‍යවශ්‍ය බව වෛද්‍යවරු පවසති. මතුවන විකෘතිතා වලට වඩා හොඳින් මුහුණ දීම සඳහා දැනට පවතින එන්නත් ප‍්‍රතිනිර්මාණය කළ හැකි යැයි විශේෂඥයින් විශ්වාස කරති. අනාගත ප‍්‍රභේදයන්ට එරෙහිව එන්නත් නිපදවීම සඳහා එක්සත් රාජධානියේ රජය ජෛව ඖෂධ නිෂ්පාදන සමාගමක් වන කුරේවාක් සමඟ ගනුදෙනුවක් ඇති අතර මාත‍්‍රාවන් මිලියන 50 ක් කලින් ඇණවුම් කර ඇත. ප‍්‍රභේද අඛණ්ඩව වර්ධනය වන ආකාරය මත පදනම්ව, වසර අවසානයේදී වැඩිහිටි හෝ සායනික වශයෙන් අවදානමට ලක්විය හැකි පුද්ගලයින් සඳහා බූස්ටර එන්නතක් ලබා දීම සඳහා මේවා භාවිතා කළ හැකිය.
COVID-19 එන්නත මඟින් COVID-19 අවදානම සහ එහි ඇති විය හැකි බරපතළ සංකූලතා අඩු කරයි. දැනට එක්සත් ජනපදයේ භාවිතා කිරීමට අවසර දී ඇති සියලූම COVID-19 එන්නත් සායනික අත්හදා බැලීම් වලදී දැඩි අසනීප ඇතුළුව COVID-19 වලින් මිනිසුන් ආරක්ෂා කිරීමට උපකාරී විය. මේ දක්වා කොවිඞ් -19 එන්නත් සැබෑ ලෝක තත්වයන් තුළ ක‍්‍රියාත්මක වන්නේ කෙසේ දැයි සොයා බැලූ අධ්‍යයනයන් මඟින් (එන්නත් සඵලතා අධ්‍යයනයන්) මෙම එන්නත් හොඳින් ක‍්‍රියාත්මක වන බව පෙන්වා දී ඇත. යම් රෝගී තත්වයක් ඇති හෝ ප‍්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය දුර්වල කරන ඖෂධ ලබා ගන්නා පුද්ගලයින්ට සම්පූර්ණයෙන්ම එන්නත ලබා දී ඇතත් සම්පූර්ණයෙන්ම ආරක්ෂා කළ නොහැක. එන්නත ලබා නොගත් පුද්ගලයින් සඳහා ඔවුන්ගේ සෞඛ්‍ය සේවා සපයන්නා විසින් වෙනත් ආකාරයකින් උපදෙස් දෙනතුරු හොඳින් සවි කර ඇති වෙස් මුහුණක් පැළඳීම ඇතුළුව සෑම පියවරක්ම ගත යුතුයි.
වෛද්‍ය ජී. ජී. චමල් සංජීව
[email protected]
(MBBS:MSC:MD:MBA:MPA:DIP.MSC)
රෝහල් පරිපාලනය පිළිබඳව ජේ්‍යෂ්ඨ ලේඛකාධිකාරී – සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශය
