දෙවන ලෝක යුද්ධය අවසානයේ සිට භූ දේශපාලනික සහ භූ-ආර්ථික බල තුලනය වේගයෙන් වෙනස් වෙමින් පවතී. ජාත්‍යන්තර සබඳතා සහ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික ලෝකයේ, බලය සහ හැකියාවන් තවමත් ප්‍රමුඛ කතිකාවකි. ජපන් ජාතිකයන් ඔවුන්ගේ රට හඳුන්වන්නේ “නිපොන්,” එනම් “සූර්යයාගේ සම්භවය” යන්නයි. ජපානය ලෝක බලවතකු ලෙස කරළියට පැමිණ ඇති බැවින්, එම රට කෙරෙහි විශාල අවධානයක් යොමු වී තිබේ.
ලෝකයේ වඩාත්ම තාක්ෂණික වශයෙන් දියුණු සමාජයක් ඇති ජපානය, ලෝකයේ ඉහළම ජීවන මට්ටමක් භුක්ති විඳියි. මෑත වසරවලදී, ජපානය ආර්ථික, දේශපාලන මධ්‍යස්ථානය ශ්‍රී ලංකාව වැනි කුඩා රටක් කෙරෙහි අවධානය යොමු කර ඇත. ජපානය සහ ශ්‍රී ලංකාව අතර උපායමාර්ගික අන්තර්ක්‍රියා ඉදිරි වසරවලදී ඉන්දු පැසිෆික් කතාවේ වැදගත් අංගයක් වනු ඇත.
ජපානය ශ්‍රී ලංකාව සමඟ ඇති සුහද සබඳතා 1952 දී ලංකාව සමඟ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික සබඳතා ගොඩනඟා ගත් කාලය දක්වා දිව යයි. භූ දේශපාලනික හා ආර්ථික වැදගත්කමකින් අවධානයට ලක්වන ශ්‍රී ලංකාව සම්ප්‍රදායිකව 1951 සැන් ෆ්‍රැන්සිස්කෝ සාම ගිවිසුමේ උරුමය සහිත ජපන් ගැති රාජ්‍යයකි. 1952 සිට ජපානයේ පශ්චාත් යුද විදේශ ප්‍රතිපත්තිය යොෂිඩා න්‍යාය මත ස්ථාපිත කර ඇති අතර මෙම විදේශ ප්‍රතිපත්තියට අනුව ජපානයේ ප්‍රධාන පරමාර්ථය වූයේ රට නැවත ගොඩ නැගීම සහ ඒ අනුව ආර්ථිකය කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීමයි.
ඓතිහාසික වශයෙන්, ජපානය විසින් විදේශ සංවර්ධන ආධාර (ODA) ශ්‍රී ලංකාවට 1965 සිට 2018 දක්වා දළ වශයෙන් ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 10.2 (විදේශ සම්පත් දෙපාර්තමේන්තුව, මුදල් අමාත්‍යාංශය 2018) ධාරිතා ගොඩනැගීමේ සහ මූල්‍ය ආධාර ආකාරයෙන් ලබා දී ඇත. දශක හතකට වැඩි ජපාන සහ ශ්‍රී ලංකා රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික සබඳතා, සාක්ෂාත් කර ගැනීමට, දේශපාලන හා ආර්ථික සබඳතා ශක්තිමත් කිරීම සඳහා තවදුරටත් කටයුතු කළ හැකි පරිසරය ගොඩනැගිය යුතුයි.
ආර්ථික, වෙළඳ අවශ්‍යතා
එසේම ජපානය සහ ශ්‍රී ලංකාව ප්‍රධාන ආර්ථික, වෙළෙඳ අවශ්‍යතා මගින් සම්බන්ධ වේ. ශ්‍රී ලංකාවට ජපානයේ සහයෝගය මූලික වශයෙන් අවධානය යොමු කරන්නේ අන්තර් සම්බන්ධිත සහ සහයෝගී බලපෑම් ඇති කිරීමට අපේක්ෂා කරන ක්ෂේත්‍ර දෙකක් කෙරෙහි ය: සාමය සහ ප්‍රතිසංස්කරණය තහවුරු කිරීම ය. ශ්‍රී ලංකාවේ සමස්ත ද්විපාර්ශ්වික ණයවලින් ජපානය සතුව ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 3.5 ක් පමණ වන අතර එය ශ්‍රී ලංකාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 4.4% (රොයිටර්, 2022) වේ. ශ්‍රී ලංකාව සහ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල අතර මාණ්ඩලික මට්ටමේ ගිවිසුමකින් පසුව, ජපානය ශ්‍රී ලංකාවට අවසන් ගිවිසුමට එළැඹිය හැකි වන පරිදි ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ සාකච්ඡා ක්‍රියාවලියට සහය දැක්වීම සඳහා ශ්‍රී ලංකාව වෙනුවෙන් පෙනී සිටියේය. පැරිස් සමාජයේ සාමාජික රාජ්‍යයක් වන ජපානය විසින් ශ්‍රී ලංකාවේ ණය, ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම සම්බන්ධීකරණය කිරීම සඳහා මුලපිරීම් දියත් කරන ලදි. දැනට ශ්‍රී ලාංකිකයන් 33,900 කට අධික පිරිසක් ජපානයේ ජීවත් වෙති. ඓතිහාසික වශයෙන්, ජපානය ශ්‍රී ලංකාව සමඟ බහුපාර්ශ්වික කලාපීය අපේක්ෂාවන් හඹා ගොස් ඇති අතර, එය ජපානයට වඩාත් බලාපොරොත්තු සහගත විය.
ඉන්දියානු සාගර කක්ෂයේ සන්ධිස්ථානය
ජපානයේ පශ්චාත් යුද ඉතිහාසයේ, අග්‍රාමාත්‍ය ලෙස සේවය කළ දිවංගත ෂින්සෝ අබේගේ විදේශ ප්‍රතිපත්තිය අද්විතීය විය. ඔහුගේ විදේශ ප්‍රතිපත්ති මූලධර්මය මුලින් ගෙනහැර දැක්වූයේ ‘මුහුදු දෙකේ සන්ධිස්ථානය’ ලෙසින් ‘නිදහස් සහ විවෘත ඉන්දු පැසිෆික්’ සංකල්පය හඳුන්වා දෙන ලදී. ශ්‍රී ලංකාව ඉන්දියානු සාගර උපායමාර්ගික කක්ෂයේ හොඳින් පිහිටා ඇත. සම්බන්ධතාවය සහ විකල්ප, ජපානයේ ඉන්දු පැසිෆික් උපාය මාර්ගයේ කේන්ද්‍රීය අංග වේ. ජපානයේ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකත්වය දශක කිහිපයක් ඈතට දිව යයි. ජපානය සහ ශ්‍රී ලංකාව උපාය මාර්ගික වශයෙන් වැදගත් කලාපයේ විවෘත, සමබර, නීති මත පදනම් වූ සහ ස්ථාවර ජාත්‍යන්තර වෙළඳ තන්ත්‍රයක් වෙනුවෙන් පෙනී සිටී. ජපානයේ දිගුකාලීන කැපවීම සමඟ ශක්තිමත් අන්තර් සම්බන්ධතාවයක් සඳහා ශ්‍රී ලංකාව සමඟ කලාපීය සංවාදය දායක වේ.
ශ්‍රී ලංකාව සමග කලාපීය සංවාදය
ඉන්දියානු සාගර කලාපයේ නිරන්තරයෙන් වෙනස් වන භූ දේශපාලනික, භූ -දර්ශනය ශ්‍රී ලංකාවට සහ ජපානයට සමීප සබඳතා ගොඩනඟා ගැනීමට පරිසරයක් නිර්මාණය කර තිබුණි. තවද ශ්‍රී ලංකාව සමඟ නව ආරක්ෂක හවුල්කාරිත්වයක් ඉලක්ක කර ගනිමින් ජපානය ශ්‍රී ලංකාව සහ ඉන්දියන් සාගරයේ සෙසු දූපත් සමඟ සාම්ප්‍රදායික මිත්‍රත්වය තහවුරු කිරීමට කටයුතු කරමින් සිටී. ජපානය සහ ශ්‍රී ලංකාව අතර ආර්ථික සබඳතා වසර ගණනාවක් පුරා විශාල ලෙස වර්ධනය වී තිබේ.
රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික සබඳතා පිහිටුවීමේ සිට සබඳතා අඛණ්ඩව වර්ධනය වෙමින් ක්ෂේත්‍ර කිහිපයකට ද්විපාර්ශ්වික සහයෝගීතාව මෙහෙයවයි. ජපානය ශ්‍රී ලංකාව සමඟ සබඳතා ශක්තිමත් කර ගැනීමේ මාවතක් අපේක්ෂා කිරීම අරඹා ඇත. ශ්‍රී ලංකාවේ විදේශ ප්‍රතිපත්තියේ ප්‍රධාන ලක්ෂණය වන්නේ රටේ ප්‍රතිපත්ති බහුධ්‍රැව පද්ධතිය සමමුහුර්ත කිරීමයි. තවද ජපානය ශ්‍රී ලංකාව සමඟ ජපානය කේන්ද්‍ර කරගත් කලාපීය ජාත්‍යන්තර සබඳතා ශක්තිමත් කරනු ඇත.
ආචාර්ය ශ්‍රීමාල් ප්‍රනාන්දු
