ශ්‍රී ලංකාව එක්සත් ජනපද බටහිර බලවතුන් සමඟ නව විදේශ ප්‍රතිපත්ති මාවතක් සකස් කළ යුතුය. කුඩා දූපත් රාජ්‍යයක් ලෙස ශ්‍රී ලංකාව එක්සත් ජනපදය සහ බටහිර රටවල් සමඟ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික කටයුතු ශක්තිමත් කිරීමේ අවශ්‍යතාවය පිළිගෙන ඇත. ශ්‍රී ලංකාව තම අනාගත විදේශ ප්‍රතිපත්ති මූලධර්මවලදී එක්සත් ජනපදය සහ බටහිර රටවල් අතර ස්ථාවරය සමතුලිත කරන්නේ කෙසේද යන්න සිතියම්ගත කිරීම වැදගත් වේ.
ජාත්‍යන්තර සහයෝගීතාවයේ සහ භූ දේශපාලනයේ සියලු ප්‍රයත්නයන් හි රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකයේ හරය වන්නේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී වටිනාකම් සහ බහුපාර්ශ්වික පිළිවෙළ ආරක්ෂා කිරීමයි. ශ්‍රී ලංකාවේ භූගෝලීය වැදගත්කම සැලකිල්ලට ගෙන, දකුණු ආසියානු කලාපයෙන් පිටත සිටින ගෝලීය බලවතුන් වන එක්සත් ජනපදය සහ බටහිර රටවල් සිය ඉන්දියානු සාගර ආරක්ෂක බල තුලනය සහ ආර්ථික රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික මෘදු බලය ශ්‍රී ලංකාව වෙත පවත්වා ගැනීමට උනන්දු වෙති. ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රධාන විදේශ ප්‍රතිපත්ති ලක්ෂණය වී ඇත්තේ බහු ධ්‍රැවීය පද්ධතිය සමඟ ප්‍රතිපත්ති සමමුහුර්ත කිරීමයි.
ලෝකයේ විශාලතම ආර්ථිකයන් ලෙස එක්සත් ජනපදය සහ යුරෝපා සංගමයේ රටවල් සමීප වෙළෙඳ සහ ද්විපාර්ශ්වික සබඳතා හරහා ශ්‍රී ලංකාව සමඟ ධනාත්මක සබඳතා පවත්වයි.
ආර්ථික කෝණයෙන් බැලූ විට, ශ්‍රී ලංකාවේ ඩොලර් බිලියන 13 ක වාර්ෂික අපනයනයෙන් වැඩි කොටසක් එක්සත් ජනපදයට (ඩොලර් බිලියන 3 ක), එක්සත් රාජධානියට (පවුම් (£) බිලියන 1.3) සහ බටහිර රටවල් (යුරෝපනු සංගමය (යුරෝ) බිලියන 2.5) වලට යැවීමෙන් දේශීය මට්ටමින් ශ්‍රී ලංකා ආර්ථික වර්ධනය පුනර්ජීවනයට සහ වඩා හොඳ රැකියා ප්‍රතිඵල ප්‍රවර්ධනය කිරීමට දායක වී ඇත.
● ශක්තිමත් රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික සබඳතා
ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය සහ බටහිර යුරෝපීය රටවල් දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ ශ්‍රී ලංකාව සමඟ ශක්තිමත් රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික සහ ආර්ථික සබඳතා පවත්වයි. තවද ආර්ථික රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික හා ආයෝජනවලට අමතරව, ශ්‍රී ලංකාවේ සංචාරක ක්ෂේත්‍රයේ එක්සත් ජනපදය සහ බටහිර රටවල් ද සැලකිය යුතු කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි. දශක හතක් දක්වා දිවෙන එක්සත් ජනපද සහ බටහිර රටවල් සමඟ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික සබඳතා ශ්‍රී ලංකාවට ඵලදායී ද්විපාර්ශ්වික සබඳතා කරා යන ගමනේ සන්ධිස්ථාන බොහෝමයක් සාක්ෂාත් කර ගෙන ඇත.
තවද එක්සත් ජනපදයට ශ්‍රී ලංකා අපනයනය සියයට 22.3 කින් ඉහළ ගොස් ඇති අතර එය ඩොලර් බිලියන 3.06 කි (අපනයන සංවර්ධන මණ්ඩලය, 2022). යුරෝපා සංගමයේ රටවල් 2021 දී ශ්‍රී ලංකාවෙන් (යුරෝ) බිලියන 2.55ක් පමණ ආනයනය කරන ලද අතර, එයින් දළ වශයෙන් සියයට 54ක් ආනයනය කර ඇත්තේ GSP ප්ලස් (යුරෝපා සංගම් වෙළෙඳපොළට ඇති වෙළෙඳ වරණයන් පිළිබඳ පොදු ක්‍රමය) යටතේ අඩු කළ තීරුබදුවලින් ප්‍රතිලාභ ලබමිනි.
මීට අමතරව එක්සත් රාජධානියේ සමාගම් 100 කට අධික සංඛ්‍යාවක් දිවයිනේ ක්‍රියාත්මක වන අතර බි්‍රතාන්‍යය ශ්‍රී ලංකා ප්‍රමුඛතම වෙළෙඳාම පවුම් (ඳී) බිලියන 1.3 වී ඇත (ජාත්‍යන්තර වෙළෙඳ දෙපාර්තමේන්තුව, 2022). 2023 සිට එක්සත් රාජධානියේ සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල වෙළෙඳ යෝජනා ක්‍රමයේ (DCTS) ප්‍රතිලාභ ලබන රටවල් 65 න් ශ්‍රී ලංකාව එකකි. මෙම යෝජනා ක්‍රමය ශ්‍රී ලංකාවට 92% භාණ්ඩ සඳහා තීරුබදු රහිතව එක්සත් රාජධානිය සමඟ වෙළෙඳාම් කිරීමට ඉඩ සලසයි. තවද 2022 දී බි්‍රතාන්‍ය ජාතිකයන් 90,000 ක් පමණ ශ්‍රී ලංකාවට පැමිණ ඇත.
● ශ්‍රී ලාංකික ඩයස්පෝරාව
ශ්‍රී ලාංකික ඩයස්පෝරාවේ ඇති වැදගත්කම මෑත වසරවල ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින්ගේ අවධානයට ලක් වූ මාතෘකාවක් විය. එක්සත් ජනපදයේ සහ බටහිර රටවල ශ්‍රී ලාංකික ඩයස්පෝරාවේ වැඩිවීම ශ්‍රී ලාංකික ඩයස්පෝරා විදේශ ප්‍රතිපත්ති සම්පතක් ලෙස මතුවීමට හේතුවක් වී ඇත. යුරෝපා සංගමය ගතහොත් ශ්‍රී ලාංකිකයන් 200,000ක් ඉතාලියේ වාසය කරන අතර අඩකට වඩා උතුරු ඉතාලි සංචාරක නගර වන ලොම්බාර්ඩි, කැම්පානියා සහ වෙනෙටෝ හි වාසය කරන අතර 26% ක් ජීවත් වන්නේ ඉතාලියේ දකුණු ප්‍රදේශයේ ය. (ඉතාලියේ ශ්‍රී ලාංකික ප්‍රජාව, 2018). බටහිර රටවල සහ එක්සත් ජනපදයේ ශ්‍රී ලාංකික ඩයස්පෝරාවේ පැවැත්ම වැඩි වීමට ශ්‍රී ලංකාවේ විදේශ ප්‍රතිපත්තියේ බටහිර දිශානතිය සහ බටහිර ලෝකය සමඟ ඇති සබඳතා වැඩිදියුණු කිරීම හේතු විය.
● පැරිස් සංගමයේ සහයෝගය
කෙසේ වෙතත්, ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථික අර්බුදය හමුවේ එක්සත් ජනපදයේ සහ බටහිර රටවල සහයෝගය ඉතා වැදගත් වේ. ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ (IMF) වැඩසටහන අනුමත කිරීමට, ශ්‍රී ලංකාවට එක්සත් ජනපදයෙන් සහ බටහිර රටවලින් ප්‍රමාණවත් සහතික කිරීම් අවශ්‍ය විය. පැරිස් සංගමයේ ප්‍රධාන සාමාජිකයන් ලෙස එක්සත් ජනපදය සහ බටහිර රටවල් ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ දී ශ්‍රී ලංකාවට සහාය දීමට සූදානම්ව සිටියහ. පැරිස් සමාජය සමඟ සාකච්ඡා සඳහා ශ්‍රී ලංකාව සුදුසුකම් ලබා තිබුණි. පැරිස් සමාජ දී එක්සත් ජනපදය සහ බටහිර රටවල් ශ්‍රී ලංකාව සඳහා ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ (IMF) අනුමැතිය සඳහා නිල වශයෙන් සහාය දැක්වීය.
● රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකත්වය නව මට්ටමකට
ශ්‍රී ලංකාව එක්සත් ජනපද බටහිර බලවතුන් සමඟ නව විදේශ ප්‍රතිපත්ති මාවතක් සකස් කළ යුතුය. කුඩා දූපත් රාජ්‍යයක් ලෙස ශ්‍රී ලංකාව එක්සත් ජනපදය සහ බටහිර රටවල් සමඟ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික කටයුතු ශක්තිමත් කිරීමේ අවශ්‍යතාවය පිළිගෙන ඇත. ශ්‍රී ලංකාව තම අනාගත විදේශ ප්‍රතිපත්ති මූලධර්මවලදී එක්සත් ජනපදය සහ බටහිර රටවල් අතර ස්ථාවරය සමතුලිත කරන්නේ කෙසේද යන්න සිතියම්ගත කිරීම වැදගත් වේ.
● ආචාර්ය ශ්‍රීමාල් ප්‍රනාන්දු
