අපනයන භෝග පමණක් නොව, නව තාක්ෂණය සහ සන්නිවේදනය මගින් අපගේ තරුණ තරුණියන්ට ශ්‍රී ලංකාවේ ගවේෂණය නොකළ අත්දැකීම් සංචාරක ලෝකයට සම්බන්ධ කිරීමට හැකි වනු ඇතැයි අගමැති දිනේෂ් ගුණවර්ධන මහතා පැවසීය.
අගමැතිවරයා මේ බව සඳහන් කළේ ලලිත් ඇතුලත්මුදලි පදනම, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සහ නායකත්වය සඳහා වූ ආයතනය සහ නිදහස සඳහා නවුමාන් පදනම සංවිධානය කොට තිබූ ලලිත් ඇතුලත්මුදලි සමරු දේශනය බණ්ඩාරනායක අනුස්මරණ ශාලාවේදී සිදුකළ අවස්ථාවේදීය.
එහිදී අදහස් දැක් වූ අග්‍රාමාත්‍යවරයා –
ලලිත් ඇතුලත්මුදලි යන නාමය ගෙන එන්නේ, තම මාතෘ භූමියට සහ එහි ජනතාවට සේවය කළ සැබෑ දේශප්‍රේමියෙකු වූ ලංකා මාතාවගේ අතිශය කීර්තිමත් පුතෙකු පිළිබඳ මතකයන් පමණි.
1983 දී මම ප්‍රථම වරට පාර්ලිමේන්තුවට පිවිසෙන විට, දිවංගත ලලිත් ඇතුලත්මුදලි මහතාගේ ප්‍රථම අමාත්‍යධූර කාලය තුළ ඔහුගේ බුද්ධිමය දක්ෂතාව සහ පාර්ලිමේන්තුව තුළ නිවැරැදි හැසිරීම පිළිබඳව මා නිතරම කුතුහලයෙන් හා පැහැදී සිටියෙමි. 1981 දී ඔහු විසින් පිහිටුවන ලද මහපොළ උසස් අධ්‍යාපන භාරකාර අරමුදල හරහා එම මතකය තිරසාරව ඉදිරියට පවත්වා ගෙන යමින් මහජන යහපත උදෙසා කළ සේවයේ ගුණාත්මක බවින් ඔහු සමකාලීනයන් අභිබවා ගිය අයෙකු ලෙස ඒ වන විට ප්‍රසිද්ධියට පත්ව සිටියේය. අපගේ ජීවිත කාලය තුළ සුවිශේෂී ඉහළ ජයග්‍රහණ ලබා ඇති රාජ්‍ය නායකයෙකු වූ එතුමා විශේෂයෙන් රාජ්‍ය නිලතලවල සිටින නිලධාරීන් විසින් ආදර්ශයට ගත යුතු උතුමෙකි.
දිවංගත ලලිත් ඇතුලත්මුදලි මහතාගේ 87 වැනි ජන්ම සංවත්සරය සමරමින් 1977 පිහිටවූ රජයේ ප්‍රමුඛතම නායකයෙකු ලෙස වගකීම් භාරගත් යුගයක මතකයන් අවදි කරයි. එය රට සහ ජනතාව වෙනුවෙන් ධනය හා සෞභාග්‍ය මන්දගාමී වේගයකින් රැස්කිරීමේ දශක තුනක් පුරා විකාශනය වෙමින් පැවති පිළිවෙල වෙනස්වී රටට රැඩිකල් ලෙස නව පාලන ක්‍රමයක් හඳුන්වා දීම තුළින් ජාතියට ජවයක් ඇති කළ යුගයක් උදා කළ රජයකි. එලෙස හඳුන්වා දුන් ක්‍රම පසුගිය දශක 4 පුරාවට පැවති අතර ඒවාට ව්‍යවස්ථාමය සංශෝධන දුසිම් 2කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් ඇතුළත් විය.
ආර්ථිකය විවෘත වූ දා සිට, මෘදු ව්‍යාපාරික පරිසරයක් සහිත විචිත්‍රවත් කොස්මොපොලිටන් වරාය නගරයක් වූ කොළඹ, එහි විශාල අභ්‍යන්තර ප්‍රදේශවල පිහිටුවා ඇති කලාපීය මෙගා පොලිස් ඒකක තුළ වාණිජ නගරයක් බවට පරිවර්තනය වී තිබේ. මෙම කාලය තුළ කොළඹ වරාය තාක්ෂණ, මෙහෙයුම් සහ ජාත්‍යන්තර වෙළෙඳ හා නාවික කටයුතුවල අනෙකුත් පරාමිතීන්හි දියුණුවට අනුකූලව විශාල ප්‍රසාරණයකට ලක් විය. කොළඹ වරාය එහි ස්ථාපිත ප්‍රමුඛතා මට්ටම තවදුරටත් පවත්වාගෙන යාම සහතික කිරීම සඳහා මෙම උපාය මාර්ගික මැදිහත්වීම ඉතා ආසන්න කාලයකදී සිදු විය. එය දිදුලන නව ජය පර්යන්තය ලෙස විශාල වශයෙන් ජනතාවට ප්‍රදර්ශනය විය. වරාය සැලසුම්කරුවන්ගේ සහතිකයට අනුව ලොව පුරා වරාය ධුරාවලිය තුළ කොළඹ වරායේ ප්‍රමුඛත්වය පවත්වා ගැනීම සඳහා කාලය හා අවකාශය පිළිබඳ සැලසුම් සකස් කිරීම සහ උපාය මාර්ග විකාශනය කිරීමේ කිසිදු පසුබෑමක් සිදුවී නොමැති බව පෙනේ.
රටේ පාර්ලිමේන්තුව සහ රාජ්‍ය පරිපාලනය කොළඹට නැගෙනහිර දෙසට එනම් සාපේක්ෂව අඩු ජනාකීර්ණ ප්‍රදේශවලට ගෙන යාමේ රාජ්‍ය අනුග්‍රහය සහිත මෙහෙයුමක් මගින් බොහෝ දුරට ප්‍රවර්ධනය කරනු ලැබුවද. ඉන්පසු කොළඹට උතුරින් විශාල අක්කර ප්‍රමාණයකට නිෂ්පාදන ගබඩා කිරීම් සිදු විය. 1980 ගණන්වල ක්‍රියාත්මක වූ එවැනි ප්‍රථම විධිමත් අවකාශීය සංවර්ධන උපාය මාර්ගයක්, නගරය, එහි තදාසන්න ප්‍රදේශ සහ එහි අභ්‍යන්තරයේ විශාල ප්‍රදේශ සාමාන්‍යයෙන් මහානගර ආකාරයේ සමුච්ඡයක් බවට පත්කර ඇති නාගරික ව්‍යාප්තියක කොඳු නාරටිය විය.
ආර්ථිකය විවෘත කිරීමේ මුල් දශක කිහිපය තුළ අත්විඳින ලද ආර්ථික හා සමාජීය අස්ථාවරත්වය නොතකා, නාගරික ව්‍යාප්තිය, නගර මාලාවක් තුළ කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යාපාරවල විශාල ව්‍යාප්තියක් ආකර්ෂණය කර ගැනීමට සමත් වී තිබේ. මෙය, සංසිද්ධියේ හරය සමග සාපේක්ෂ සමීපතාවයක් පවතී.
ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රධාන ඉඩම් පරිහරණ රටාවේ 2018 සංඛ්‍යාලේඛන දෙස බලන විට, නාගරික ඉඩම් 2% ක් පමණ ද, ගෙවතු 18% ක් ද, තේ, රබර් සහ පොල් සඳහා කෘෂිකාර්මික ඉඩම් 10% ක් ද, වී වගාව 15% ක් ද, වනාන්තර භූමිය 38% කින්ද සමන්විත වන අතර සහ ජල කඳන් 6% දක්වා භාවිතා කරයි. රනිල් වික්‍රමසිංහ ජනාධිපතිතුමාට ඉඩම් ප්‍රතිසංස්කරණවල සහ කෘෂිකර්මාන්තයේ රැඩිකල් වෙනස්කම් අවශ්‍ය බව ඉතා පැහැදිලියි. ඔහු 2024 වසරේ පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කළ අයවැය යෝජනාවලදී මේ බව ඉතා පැහැදිලිව ප්‍රකාශ කළේය.
1830 ගණන්වල සිට බලපැවැත් වූ නීතිය වූ වසර 200කට වැඩි කාලයකට පෙර ආරම්භ වූ යටත් විජිත ඉඩම් අත්පත් කරගැනීමේ ප්‍රතිපත්තිය හේතුවෙන්, සියලුම ඉඩම් යටත් විජිත රාජාණ්ඩුව යටතට පවරාගැනුණු අතර දී ශ්‍රී ලංකාවේ ජනතාව වසර 200 කට වැඩි කාලයක් පුරා සහ අද දක්වා පවා ඉඩම් ප්‍රවේශයෙන් සහ අයිතියෙන් සම්පූර්ණයෙන්ම ඈත් කොට තැබීය. ඔවුන් ශ්‍රී ලංකාවේ ග්‍රාමීය ජනතාවගේ අතිමහත් ප්‍රතිශතයකින් සමන්විත වන අතර, අප වහාම මෙම බරපතල තත්ත්වය අවධානයට යොමු කර එයින් මිදීම සහ අපගේ ඉඩම්වල නැවත ආයෝජනය කිරීම ආරම්භ කළ යුතුය.
අවසන් වශයෙන්, දිවංගත ලලිත් විලියම් ඇතුලත්මුදලි මහතා නූපන් පරම්පරා ගණනාවක් සඳහා අප ගේ ඒකීය රාජ්‍ය සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ආරක්ෂා කර රැක ගනිමින් තම ජීවිතයෙන් උත්තරීතර පරිත්‍යාගයක් කළ බව අද මෙහි රැස්ව සිටින අප මෙන්ම අපේ ජාතිය ද සදා කෘතවේදී ව සිහිපත් කරන බව සිහිපත් කරමු. කථානායක මහින්ද යාපා අබේවර්ධන ඇතුළු මැති ඇමතිවරු, දිවංගත ලලිත් ඇතුලත්මුදලි මහතාගේ ඥාතීන්, ඇතුලත්මුදලි පදනමේ සාමාජිකයින් හා විද්වත් වෘත්තිකයින් මෙම අවස්ථාවට සහභාගී විය.
