දශක හතක කාලය තුළ, ශ්‍රී ලංකාව සමඟ ලෝක බැංකු සමූහ රාජ්‍යතාන්ත්‍රික කටයුතු පුළුල් ලෙස වෙනස් වී ඇත. ලෝක බැංකු සමූහය (WBG) පසුගිය වසර 79 තුළ ගෝලීය සංවර්ධන ක්‍රියාවලිය තුළ සැලකිය යුතු කාර්යභාරයක් ඉටු කළ අතර තවමත් මෙම බහු පාර්ශ්වික මූල්‍ය ආයතනය ශ්‍රී ලංකාවට, කැපවී සිටී.
තවද, 2022 ආර්ථික අර්බුදයෙන් පසු මෑත මාසවලදී ශ්‍රී ලංකාවේ විදේශ ප්‍රතිපත්තියේ, මූල්‍ය කටයුතු සහ සංවර්ධන ආකෘතියේ වෙනසක් දැකිය හැකිය. තවද ශ්‍රී ලංකාවේ වත්මන් ණය අර්බුදයට හේතු මූල්‍ය ක්‍රියා පටිපාටි සහ සංවර්ධන විකල්ප මත පදනම් වේ. රාජ්‍ය මූල්‍ය කළමනාකරණ, මූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති සහ අයවැය කටයුතු දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ වර්ධනය ඉහළ නංවයි. තිරසාර සංවර්ධනය සැලකිය යුතු කාර්යභාරයක් විදේශ ප්‍රතිපත්ති හරහා සිදුවේ. කෙසේ වෙතත්, ඵලදායි ප්‍රවේශයක් වන්නේ ජාත්‍යන්තර දේශපාලනය නිරීක්ෂණය කිරීම සහ ශ්‍රී ලංකාව වැනි කුඩා දූපත් රටවල් ගැළපෙන්නේ කොතැනද යන්න තේරුම් ගැනීමයි.
2022 තීරණාත්මක මාසවලදී ලෝක බැංකුව ශ්‍රී ලංකාව සම්බන්ධයෙන් අර්බුද කළමනාකරණයේදී තීරණාත්මක කාර්යභාරයක් ඉටු කර ඇති අතර මූල්‍ය ස්ථාවරත්වය යළි ස්ථාපිත කිරීම සඳහා වැදගත් දායකත්වයක් ලබා දී ඇත. දිගුකාලීනව උග්‍රවන මූල්‍ය අර්බුදයක් හේතුවෙන් ශ්‍රී ලංකාවට 2022 දී සියලු විදේශ ණය පැහැර හැරීමක් ප්‍රකාශ කිරීමට සිදු විය. අත්‍යවශ්‍ය ආනයන සඳහා ගෙවීම් අවශ්‍යතා සපුරාලීම සඳහා ශ්‍රී ලංකාවට උපකාර කිරීම සඳහා ලෝක බැංකුව ශ්‍රී ලංකාවට ඇමෙරිකානු ඩොලර් මිලියන 600 ක මූල්‍ය ආධාර ලබා දීමට එකඟ විය. දළ වශයෙන් මාස හතරකට වැඩි කාලයක් ආවරණය කිරීම සඳහා LP ගෑස් (ද්‍රව පෙට්‍රෝලියම් ) මෙටි්‍රක් ටොන් 85,000ක් මිලදී ගැනීමට මෙම මූල්‍යකරණය සහාය වී ඇත.
මීට අමතරව, මිලියනයකට ආසන්න කුඩා වතු හිමියන්ගේ පොහොර අවශ්‍යතාවය සපුරාලීම සඳහා, ලෝක බැංකුවේ හදිසි ප්‍රතිචාරය ද යූරියා ප්‍රසම්පාදනයට සහාය වේ.
තවද, 2022 මැයි – ජූලි තීරණාත්මක මාසවලදී ඇමෙරිකානු ඩොලර් මිලියන 145ක් වටිනා මිලියන තුනකට ආසන්න දුප්පත් සහ අවදානමට ලක්විය හැකි පුද්ගලයන් සඳහා හදිසි මුදල් හුවමාරු ලබා දීමෙන් ශ්‍රී ලංකාවේ ජනතාව ආරක්ෂා කිරීමට ලෝක බැංකුව ඉක්මන් පියවර ගත්තේය.
ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ සහාය ලැබීමෙන් පසු
එසේම ලෝක බැංකු සාමාජික රටක් ලෙස, අනෙකුත් බහු පාර්ශ්වික මූල්‍ය ආයතන සාමාජිකයන් සමඟ එක්සත් ජනපදය ශ්‍රී ලංකාවේ ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ ක්‍රියාවලියට සහාය ලබා දී ඇත. ආර්ථිකය දිගුකාලීනව යථා තත්ත්වයට පත් කිරීම සඳහා 2022 සැප්තැම්බර් මාසයේදී ඇමෙරිකානු ඩොලර් බිලියන 2.9 ක ණයක් සඳහා ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සමඟ කාර්ය මණ්ඩල මට්ටමේ ගිවිසුමකට ශ්‍රී ලංකාව එළඹුණු අතර එය ප්‍රධාන පියවරක් විය. ආර්ථික පසුබෑම හමුවේ ණය සහන ඉල්ලා සිටි ඉන්දීය සාගර කලාපයේ (IOR) පළමු දූපත් රට බවට ශ්‍රී ලංකාව පත්විය.
ලෝක බැංකු සමූහ ක්‍රියාවලි සහයෝගිතා රාමුව තුළ (CPF) 2024 සිට 2027 දක්වා ශ්‍රී ලංකාව තුළ ආර්ථිකය නංවාලීමට සහ වර්තමාන ආර්ථික අර්බුදයෙන් මිදීමට දැනට දරන උත්සාහයේ උපරිම ප්‍රතිඵල ලබා ගැනීමට, ස්ථාවරත්වය සහ තිරසාර බව ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කිරීම සඳහා මූලික ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාවට ශ්‍රී ලංකාවට ඇමෙරිකානු ඩොලර් මිලියන 700 ක මූල්‍ය ආධාරයක් ලෝක බැංකු මණ්ඩලය විසින් අනුමත කරන ලදී.
මීට අමතරව, බහුපාර්ශ්වික සංවිධානය සමාජ ආරක්ෂණයට සහාය වී ඇත. ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකයේ ණය තිරසාර බව පවත්වා ගැනීම සඳහා සාර්ව මූල්‍ය ආයතන ශක්තිමත් කිරීම සහ රාජ්‍ය මූල්‍ය ඒකාග්‍රතාව ක්‍රියාත්මක කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. ශ්‍රී ලංකාවේ මූල්‍ය තත්ත්වය ස්ථාවර කිරීම සඳහා ලෝක බැංකුවේ ආධාර ඉතා වැදගත් වනු ඇත.
ආර්ථික අර්බුදයෙන් ශ්‍රී ලංකාව මිදීමට ප්‍රවේශයක්
ශ්‍රී ලංකාව දරිද්‍රතාවය අඩු කිරීමට, අසමානතාවය අඩු කිරීමට සහ ආර්ථික වර්ධනය යන ඵලදායි සංයෝජන ලබා ගැනීමට සඳහා ප්‍රතිපත්ති හඳුනා ගනිමින් ජාතික සැලසුම් මාර්ගයක් නිර්මාණය කිරීම අවශ්‍යය බව නිගමනය කළ හැකිය. තිරසාර වර්ධනයක් සඳහා බාහිරින් දේශීය ඉල්ලුමට සැලකිය යුතු වෙනසක් අවශ්‍ය වනු ඇත. ශ්‍රී ලංකාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් අඩකට වඩා දායක වන කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසාය සංවර්ධනයට සහ රැකියා උත්පාදනය යන දෙඅංශයෙන්ම ආර්ථිකය කෙරෙහි කැපී පෙනෙන බලපෑමක් ඇති කරයි.
අඩු උද්ධමනය සහ තිරසාර ආර්ථික වර්ධනය සඳහා න්‍යාය පත්‍රයක් තිබීම මූල්‍ය ස්ථාවරත්වය සඳහා බොහෝ දුරට හිතකර වේ. ආර්ථික අර්බුදයට ප්‍රතිචාර දැක්වීමට ශ්‍රී ලංකාව වැනි අවදානම් සහිත රටවල් තුළ ආර්ථික ප්‍රකෘතිය සඳහා මග පෑදීම සහතික කළ යුතුය. අපනයන තරගකාරීත්වය ඉහළ නැංවීම සඳහා ව්‍යුහාත්මක ප්‍රතිසංස්කරණ සිදු කිරීමට ද ශ්‍රී ලංකාව සැලසුම් කළ යුතුය.
ශ්‍රී ලංකාව සඳහා ජාත්‍යන්තර ණය දෙන්නන් ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා මානව හිමිකම් පදනම් කරගත් ප්‍රවේශයක් ක්‍රියාත්මක කළ යුතුය. ලෝක බැංකුවේ සැලකිය යුතු සහන ක්‍රියා පටිපාටි ක්‍රියාමාර්ග වර්තමාන ආර්ථික අර්බුදයෙන් ශ්‍රී ලංකාව මිදීමට යම් මට්ටමකට උපකාර කර ඇත.
ආචාර්ය ශ්‍රීමාල් ප්‍රනාන්දු
