ජාත්‍යන්තර ගැටලු විසඳන විට බහුපාර්ශ්වික රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකභාවය ඉතා වැදගත් වේ. විශේෂයෙන්ම ගෝලීයකරණය තුළ විදේශ ආධාර, සංවර්ධිත ආධාර දෙන රටවල් විදේශ ප්‍රතිපත්තියේ කොටසක් ලෙස භාවිත කර ඇත.
ජාත්‍යන්තර සබඳතා සලකා බලන විට, වර්තමානයේ එක්සත් ජනපදය සහ යුරෝපා සංගමය විශාලතම ගෝලීය ආධාරකරුවන් වේ. ජාත්‍යන්තර සංවර්ධනය සඳහා වූ එක්සත් ජනපද නියෝජිතායතනය (USAID) නිර්මාණය කරන ලද්දේ 1961 දී, ජනාධිපති කෙනඩි විසින් විධායක නියෝගයක් මගින් විදේශ ආධාර පනතට අත්සන් කළ අවස්ථාවේදීය. ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 45 කට වැඩි වාර්ෂික අයවැයක් සමඟින්, ජාත්‍යන්තර සංවර්ධනය සඳහා වූ එක්සත් ජනපද නියෝජිතායතනය පසුගිය දශක පහ තුළ විවිධ වැඩසටහන් ගණනකට සහාය දක්වමින් රටවල් 120 කට අධික සංඛ්‍යාවක ආර්ථික සංවර්ධන සහ සහයෝගිතා මෙහෙයුම් ක්‍රියාත්මක කළේය.
සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල ආර්ථික සංවර්ධනය සහ සුබසාධනය ප්‍රවර්ධනය කිරීම සඳහා නිර්මාණය කර ඇති එක්සත් ජනපදය විසින් ලබා දෙන නිල සංවර්ධන ආධාර (ODA) හි ශ්‍රී ලංකාව ප්‍රතිලාභියෙකි. එක්සත් ජනපද, ජාත්‍යන්තර සංවර්ධනය සඳහා වූ එක්සත් ජනපද නියෝජිතායතනය වාර්තා කරන්නේ පසුගිය දශක කිහිපය තුළ වොෂින්ටනය ශ්‍රී ලංකාවට ලබා දුන් සංවර්ධන ආධාර ඩොලර් බිලියන 2 කට වඩා වැඩි බවයි. තවද, ජාත්‍යන්තර සංවර්ධනය සඳහා වූ එක්සත් ජනපද නියෝජිතායතනය ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථික අර්බුද කළමනාකරණයෙහි තීරණාත්මක කාර්යභාරයක් ඉටු කර ඇති අතර සමාජ ආර්ථික ස්ථාවරත්වය නැවත ස්ථාපිත කිරීම සඳහා වැදගත් දායකත්වයක් ලබා දී ඇත.
ඇමරිකානු ආධාර: ශ්‍රී ලංකාවට ලැබුණු සමාජ – ආර්ථික සහන
ශ්‍රී ලංකාවේ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ මැදිහත්වීම දශක කිහිපයක් ඈතට දිව යන අතර, දිවයින ඉන්දියානු සාගර කලාපයේ අත්‍යවශ්‍ය හවුල්කරුවෙකි. වොෂින්ටනය සමඟ සම්බන්ධතා වර්ධනය කර ගනිමින් කොළඹ ජාත්‍යන්තරයට සම්බන්ධ වීමේ ප්‍රතිපත්තියක් අනුගමනය කර ඇත. ජාත්‍යන්තර සංවර්ධනය සඳහා වූ එක්සත් ජනපද නියෝජිතායතනය (USAID) පිහිටුවීමට වසර පහකට පෙර, 1956 දී, එක්සත් ජනපදය සහ ලංකා රජය වැදගත් සංවර්ධන සහයෝගීතා ගිවිසුමක් අත්සන් කරන ලදී. එතැන් සිට, වොෂින්ටනය ශ්‍රී ලංකාවට ලබා දුන් සංවර්ධන ආධාර සුවිශේෂී රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික වැදගත්කමේ පැහැදිලි සලකුණකි.
2004 සුනාමි ඛේදජනක ඇතිවූ විට, එක්සත් ජනපද නියෝජිතායතනය ශ්‍රී ලංකාව වෙනුවෙන් ශක්තිමත්ව සිට ප්‍රතිසංස්කරණය සඳහා මූල්‍ය ආධාර ලබා දුන්නේය. මීට අමතරව 2020 -2021 කොරෝනා සමයේදීද ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය ශ්‍රී ලංකාවට කොරෝනා මර්දන එන්නත් මාත්‍රා මිලියන 2.6 ක් සහ හදිසි සැපයුම් හරහා පරිත්‍යාග කර ඇත.
තවද 2022 දී ආර්ථික අර්බුදය අතරතුර ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ (IMF) ණය සහන පැකේජය ලැබෙන තුරු ශ්‍රී ලංකාව බහුපාර්ශ්වික සංවිධාන සහ රටවල් කිහිපයකින් සහාය ඉල්ලා සිටියේය. ශ්‍රී ලංකාව සහ එක්සත් ජනපද සිය දිගු ද්විපාර්ශ්වික හවුල්කාරිත්වයේ තවත් පරිච්ඡේදයක්ද දුටුවේය. මෙම කාලය තුළ එක්සත් ජනපද, ජාත්‍යන්තර සංවර්ධනය සඳහා වූ එක්සත් ජනපද නියෝජිතායතනයේ සහ ලෝක බැංකු සහාය තීරණාත්මක විය.
මෙම අවස්ථාවේදී අර්බුදය පුරාවටම සහ ඉන් ඔබ්බට, ශ්‍රී ලංකාවේ දුෂ්කර අවධියේදී ජාත්‍යන්තර සංවර්ධනය සඳහා වූ එක්සත් ජනපද නියෝජිතායතනය සහාය ලබා දී ඇත.
ශ්‍රී ලංකාව සහ එක්සත් ජනපදය දශක ගණනාවක හවුල්කාරිත්වය මත පදනම්, එක්සත් ජනපද, ජාත්‍යන්තර සංවර්ධනය සඳහා වූ එක්සත් ජනපද නියෝජිතායතනය විසින් ආහාර සුරක්ෂිතතාව සහාය වීම සඳහා නව ආධාර වශයෙන් ඩොලර් මිලියන 11.75ක් සමඟින් ශ්‍රී ලංකාවට සහාය වීමට කැපවිය. එක්සත් ජනපද, ජාත්‍යන්තර සංවර්ධනය සඳහා වූ එක්සත් ජනපද නියෝජිතායතනයේ සහයෙන් ශ්‍රී ලංකාවට ලැබුණු පොහොර ආධාර ගොවීන් මිලියනයට ආසන්න සංඛ්‍යාවකට සහනයක් විය. ශ්‍රී ලංකාවට සහාය දක්වන ජාත්‍යන්තර සංවර්ධනය සඳහා වූ එක්සත් ජනපද නියෝජිතායතනය ප්‍රමුඛතා ක්ෂේත්‍ර එක්සත් ජාතීන්ගේ තිරසාර සංවර්ධන ඉලක්ක (SDGs) සමහරක් සමඟ සම්බන්ධ වේ. මෙම ආධාරය සඳහා FAO(ආහාර හා කෘෂිකර්ම සංවිධානය) වෙත එක්සත් ජනපද, ජාත්‍යන්තර සංවර්ධනය සඳහා වූ එක්සත් ජනපද නියෝජිතායතනය හරහා ඇමෙරිකානු රජය ඩොලර් මිලියන 46ක් ලබා දුන්නේය. ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 20 ක දායකත්වයක් සහිතව, එක්සත් ජනපදය ශ්‍රී ලංකාවේ හදිසි මෙහෙයුම් අවශ්‍යතාවලින් තුනෙන් එකකට ආසන්න ප්‍රමාණයකට අරමුදල් සපයා ඇත. 20202 වසරේ සිට ශ්‍රී ලංකාවේ පවතින ගැඹුරු සමාජ ආර්ථික අර්බුදය සහ විශේෂයෙන්ම දරිද්‍රතාව සහ අවදානමට ලක්වී ඇති ජනතාවට සිදුවන බලපෑම පිළිබඳව එක්සත් ජනපද, ජාත්‍යන්තර සංවර්ධනය සඳහා වූ එක්සත් ජනපද නියෝජිතායතනය අවධානය යොමු කර ඇත.
එක්සත් ජනපදය වැනි සංවර්ධිත රාජ්‍යයන් ශ්‍රී ලංකාව වැනි විදේශ මුදල් හිඟ රටවලට ණය ගැටලු විසඳීමට සහාය වීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. ශ්‍රී ලංකාව සමාජ ආර්ථික පීඩනයකට ලක්ව ඇති විට, ජාත්‍යන්තර සංවර්ධනය සඳහා වූ එක්සත් ජනපද නියෝජිතායතනය දිවයිනට සංවර්ධන සහාය, උපදෙස් සහ තාක්ෂණික සහාය ලබා දෙයි. ජාත්‍යන්තර සංවර්ධනය සඳහා වූ එක්සත් ජනපද නියෝජිතායතනය විසින් නිර්මාණය කරන ලද දැනුමෙන් ප්‍රයෝජනය ගැනීමෙන් ශ්‍රී ලංකාවේ අභියෝගවලට මුහුණ දීම සඳහා බහුපාර්ශ්වික ආයතනයට මෙම කුඩා දූපතට දිගටම සහාය විය හැක.
ආචාර්ය
ශ්‍රීමාල් ප්‍රනාන්දු
