ශ්‍රී ලංකාව පෙබරවාරි 4 වැනි දින නිදහස් දිනය සමරන විට වසර 75 ක ප්‍රගතිශීලී ජනතාවගේ සහ සංස්කෘතියේ ජයග්‍රහණවල කීර්තිමත් ඉතිහාසය සමරයි. එය ජාතික අභිමානය දේශප්‍රේමී හැඟීමකින් පිරී ඉතිරී යන දිනයකි. ඩොනමෝර් කොමිසම වෙනුවට සෝල්බරි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව මගින් ශ්‍රී ලංකාවට ඩොමීනියන් තත්ත්වය සහ පසුව 1948 දී පූර්ණ නිදහස ලබා දෙන ලදි. නිදහසින් පසු පළමු වසර කිහිපය තුළ, ශ්‍රී ලංකාවේ විදේශ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදනය සාධක දෙකකින් තීරණය විය: එහි යටත් විජිත අතීතය සහ ඉන්දියාවට සමීප වීම. මීට අමතරව 1972 මැයි 22 වැනි දින නව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් සම්මත කිරීමත් සමඟ ශ්‍රී ලංකාව ජනරජයක් බවට පත් විය. ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රථම ජනරජ විදේශ ප්‍රතිපත්තිය ද දේශීය අභිලාෂයන් සමඟ නොබැඳී පුළුල් රාමුවක් තුළ විය. තවද ඉතිහාසය පුරාවටම ශ්‍රී ලංකා ආණ්ඩු අතිමහත් අභියෝගවලට මුහුණ දෙමින් විවිධ මට්ටම්වලින් ප්‍රතිසංස්කරණ රැසක් සිදු කර ඇත. රටක් ලෙස ශ්‍රී ලංකාවේ විදේශ ප්‍රතිපත්ති මූලධර්මය වන්නේ එහි ජාතික අවශ්‍යතා ආරක්ෂා කිරීමයි. කෙසේ වෙතත් ශ්‍රී ලංකාවට ඇති අභියෝගය වන්නේ ස්ථාවරත්වය සහ ස්වෛරීභාවය පවත්වා ගැනීමයි. තවද ශ්‍රී ලංකාව වැනි රටක ආර්ථික වර්ධනය සඳහා ඉතා වැදගත් හේතුවක් වන්නේ දේශපාලන ස්ථාවරත්වයයි.
විදේශ ප්‍රතිපත්ති දිශානතිය
නිදහසින් පසු පසුගිය වසර හැත්තෑපහ තුළ, ශ්‍රී ලංකාව ජාත්‍යන්තර තලයේ වැදගත් සහ දෘශ්‍යමාන රටක් බවට පත්වෙමින් තිබේ. දූපත් රටක් ලෙස දේශීය දේශපාලන සැකසුම බාහිර සම්බන්ධතාවලදී තීරණාත්මක කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි. කෙසේ වෙතත්, නිදහසින් පසු ශ්‍රී ලංකාවේ විදේශ ප්‍රතිපත්ති දිශානතිය විවිධ අවස්ථාවලදී විවිධ අවශ්‍යතා සමඟ පෙළ ගැසෙමින්, එක් අවස්ථාවක බටහිරත්, තවත් අවස්ථාවක නැගෙනහිර විදේශ ප්‍රතිපත්ති දිශානතියට නැඹුරු රටවල් සමගත් මාරු විය. ශ්‍රී ලංකාව වැනි කුඩා රාජ්‍යවල විදේශ ප්‍රතිපත්ති ගතිකත්වයේ ප්‍රධාන අංගයන් වූයේ අන්තර් රඳා පැවැත්ම සහ බැඳීමයි. ලංකාව ඵලදායී ද්විපාර්ශ්වික සබඳතාවයක් කරා යන ගමනේ, එක්සත් ජනපදය, ඉන්දියාව සහ චීනය සමඟ අඩ සියවසකට වැඩි කාලයක් රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික සබඳතා ඇති කර ගැනීම ඔස්සේ සන්ධිස්ථාන රැසක් සාක්ෂාත් කරගෙන තිබේ. එබැවින් ඉන්දියාව සහ චීනය යන දෙකම නැගී එන බලවතුන් වන බැවින්, ශ්‍රී ලංකාව එක්සත් ජනපදය සහ දිවයිනේ බලවත් ආසියාතික රටවල් දෙකක් අතර ඔවුන්ගේ ස්ථාවරය තුලනය කරන්නේ කෙසේද යන්න සැලසුම් කිරීම වැදගත් වේ. එක්සත් ජනපදය, ඉන්දියාව සහ බටහිර රටවල් සමඟ ශ්‍රී ලංකාවේ සම්බන්ධය වෙනස්වන ජාතික අවශ්‍යතා මත පදනම්ව අඛණ්ඩව වර්ධනය වෙමින් පවතින බව පැහැදිලිය.
මීට අමතරව මෑත වසරවලදී, ශ්‍රී ලංකාව සිය විදේශ ප්‍රතිපත්ති දිශානතිය තුළ මධ්‍යස්ථ ක්‍රියාමාර්ගයක් අනුගමනය කර, අසල්වැසි රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකත්වය කෙරෙහි වැඩිවශයෙන් අවධාරණයයි. නිදහස ලබා වසර 75 ක් සපිරෙන විට ශ්‍රී ලංකාව එහි විදේශ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදනයේදී ආර්ථික රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකභාවය වඩ වඩාත් වැදගත් අංගයක් බවට පත්වෙමින් තිබේ.
පුළුල් ආර්ථික පරිවර්තනයකට
නිදහසින් පසු මුල් වසරවලදී ශ්‍රී ලංකාව ආර්ථිකයේ ඇතැම් ක්ෂේත්‍රවල කැපී පෙනෙන ප්‍රගතියක් ලබා ඇත. තවද පසුගිය දශක හතක කාලය තුළ ශ්‍රී ලංකාවේ අපනයන සහ කුඩා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායක ක්ෂේත්‍රවල පුළුල් ආර්ථික පරිවර්තනයකට ලක්ව ඇත. කෙසේ වෙතත් නිදහස ලැබීමෙන් පසු 2022 වසරේ මුල සිටම ශ්‍රී ලංකාව දරුණුතම ආර්ථික අර්බුදයකට මුහුණ දී සිටී. එබැවින් ශක්තිමත් සහ ඔරොත්තු දෙන ආර්ථිකයක් ගොඩනැගීම මූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති ප්‍රතිසංස්කරණ මූලික වශයෙන් අත්‍යවශ්‍ය වන අතර ශක්තිමත් සාර්ව ආර්ථික හා මූල්‍ය නියාමන ව්‍යුහයක් අවශ්‍ය වේ. ශ්‍රී ලංකාවේ මූල්‍ය ස්ථාවර කිරීම සඳහා ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ අත්‍යවශ්‍ය සහයෝගය ඉතා වැදගත් වනු ඇත. රටේ විශාලතම ද්විපාර්ශ්වික ණය දෙන්නන් වන්නේ චීනය, ඉන්දියාව සහ ජපානයයි. ඉන්දියාව සහ චීනය විසින් දරනු ලබන ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම ශ්‍රී ලංකාවට ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සමඟ සාකච්ඡා කිරීමේදී යම් ප්‍රමාණයක සහයෝගයක් ලබා දෙනු ඇත. මීට අමතරව පැරිස් සමාජයේ සාමාජිකයින්ගේ ණය සහන ක්‍රියාවලිය සඳහා සහතික වීම ඉතා වැදගත් වේ. ශ්‍රී ලංකාව සඳහා ජාත්‍යන්තර ණය දෙන්නන් ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා මානව හිමිකම් පදනම් කරගත් ප්‍රවේශයක් නිර්දේශ කළ යුතුය. මේක වෙනත් කෝණයකින් බැලුවොත්, පවතින ආර්ථික අර්බුදය සමනය කර ස්ථාවරත්වය ඇති කිරීමට, ශ්‍රී ලංකාවට ස්ථාවර දේශපාලන පරිසරයක් තිබිය යුතුයි.
ගෝලීය අවධානයක් අවශ්‍යයි
සාරාංශගත කළහොත්, ගෙවී ගිය වසර හැත්තෑපහ තුළ නිරීක්ෂණය වූ, සමාජ ආර්ථික, දේශපාලන සහ විදේශ ප්‍රතිපත්ති දිශානති ක්‍රියාවලියේ කැපී පෙනෙන පරිවර්තන විද්වත් කතිකාවෙන් ඔබ්බට ගොස් ඇත. අනිවාර්යයෙන්ම ශ්‍රී ලංකාවේ ස්ථාවරත්වය සහ යහපැවැත්ම සඳහා ජාත්‍යන්තර සහයෝගීතාව වැදගත් අංගයක් , මෙම ශ්‍රේෂ්ඨ රටට ක්ෂණික ගෝලීය අවධානයක් අවශ්‍යයි.
ආචාර්ය ශ්‍රීමාල් ප්‍රනාන්දු
