ජාත්‍යන්තර දේශපාලන දර්ශනය ශීඝ්‍රයෙන් වෙනස් වෙමින් පවතින බව පෙනේ.
පසුගිය වසර කිහිපය තුළ භූ-ආර්ථික සහ භූ-උපායමාර්ගික වශයෙන් ශ්‍රී ලංකාව කෙරෙහි ගෝලීය අවධානයක් දක්නට ලැබුණි. 21 වන ශතවර්ෂයේදී එක්සත් ජනපදය, ශ්‍රී ලංකාව සමඟ ඇමරිකානු විදේශ ප්‍රතිපත්තිය ශක්තිමත් කිරීමට උත්සාහ කරන අතරම ද්විපාර්ශ්වික සහයෝගීතාවට අදාළව සිය රාජ්‍යතාන්ත්‍රිකත්වය ශක්තිමත් කරමින් සිටී. ඉන්දියානු සාගර කලාපයේ භූ දේශපාලනික කරුණු නිසා ඉන්දියානු සාගර දූපත් සමඟ ශක්තිමත් රාජ්‍යතාන්ත්‍රික බැඳීම් ඇති කර ගැනීමට එක්සත් ජනපදය දිරිමත් වී ඇත. එක්සත් ජනපද ජනාධිපති ජෝ බයිඩන්ගේ විදේශ ප්‍රතිපත්ති මූලධර්මය, ශ්‍රී ලංකාව වැනි ඉන්දියානු සාගර දූපත් සමඟ සබඳතාවල ස්වභාවයේ පැවැත්ම ඇමරිකානු විදේශ ප්‍රතිපත්තයේ කලාපීය එක්සත් ජනපද ඉන්දු පැසිෆික් සන්ධානය රාජ්‍යතාන්ත්‍රික අනාගතය තීරණය කරනු ඇත. එක්සත් ජනපද ජනාධිපති ජෝ බයිඩන්ගේ ගේ විදේශ ප්‍රතිපත්ති මූලධර්මයේ උත්සාහයන් සැලකිල්ලට ගනිමින්, ශ්‍රී ලංකාව සඳහා එහි අදාළත්වය සමඟ එක්සත් ජනපද සබඳතා නැවත විශ්ලේෂණය කිරීම වැදගත් වේ.
එක්සත් ජනපදය සමඟ අඩ සියවසකට වැඩි කාලයක් රාජ්‍යතාන්ත්‍රික සබඳතා ඇති කර ගැනීම, ඵලදායී ද්විපාර්ශ්වික සබඳතාවක් කරා යන ගමනේ සන්ධිස්ථාන රැසක් දැක තිබේ. ශ්‍රී ලංකාවේ 75 වැනි නිදහස් සංවත්සරය වෙනුවෙන් එක්සත් ජනපද ජනාධිපති ජෝ බයිඩන්, ශ්‍රී ලංකා ජනාධිපතිවරයාට සහ ශ්‍රී ලංකාවාසී ජනතාවට සිය සුභාශිංසන පිරිනමන උණුසුම් වචන සහිත සුබ පැතුම් ලිපියක් ප්‍රකාශ කළේය.
එක්සත් ජනපදය, ශ්‍රී ලංකාවට බාහිර ප්‍රතිපත්ති ප්‍රමුඛතා පරාසයක් සහ වටිනා අපේක්ෂාවන් ඉදිරිපත් කරයි. මාර්තු 20 දින, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ විධායක මණ්ඩලය ශ්‍රී ලංකාවට ආධාර කිරීම සඳහා ඩොලර් බිලියන 2.9 ක මාස 48 ක විස්තීරණ අරමුදල් පහසුකමක් අනුමත කළේය. තවද ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ (IMF) ණය සහන පැකේජය අනුමත කිරීම සඳහා ශ්‍රී ලංකාවට එක්සත් ජනපද, බයිඩන්, පරිපාලනයෙන් ප්‍රමාණවත් සහතිකයක් අවශ්‍ය විය. එසේම ණය හිමි රටක් ලෙස, අනෙකුත් පැරිස් ක්ලබ් සාමාජිකයන් සමඟ එක්සත් ජනපදය ශ්‍රී ලංකාවේ ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ ක්‍රියාවලියට සහාය ලබා දී ඇත. මෑතකදී ලෝක බැංකුව ශ්‍රී ලංකාවට ඩොලර් මිලියන 700 ආධාර අනුමත කළේය. ශ්‍රී ලංකාව වැනි රටවලට ණය ගැටලු විසඳීමට එක්සත් ජනපදය වැනි සංවර්ධිත රාජ්‍යයන් සහාය වීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. 2022 දී ආර්ථික අර්බුදය අතරතුර දශක ගණනාවක හවුල්කාරිත්වය මත පදනම්ව, ජාත්‍යන්තර සංවර්ධනය සඳහා වූ එක්සත් ජනපද නියෝජිතායතනය (USAID) ආහාර සුරක්ෂිතතාව සහ ආර්ථික අර්බුදයට සහාය වීම සඳහා නව ආධාර සමඟ හදිසි මෙහෙයුම් අවශ්‍යතාවලින් තුනෙන් එකකට ආසන්න ප්‍රමාණයක් එක්සත් ජනපද ජෝ බයිඩන්, පරිපාලනය ශ්‍රී ලංකාවට ආධාර පහසුකම් සහ අරමුදල් සපයන ලදී. ආර්ථික දෘෂ්ටි කෝණයකින් බැලුවොත් 2022 වසරේ ශ්‍රී ලංකාවේ අපනයන ආදායම ඇමෙරිකානු ඩොලර් බිලියන 13 ඉක්මවයි. ශ්‍රී ලංකාවේ විශාලතම වෙළෙඳ හවුල්කරුවෙකු වන්නේ එක්සත් ජනපදයයි. ජෝ බයිඩන්ස් ජනාධිපති ධුර කාලය තුළ එක්සත් ජනපදයට ශ්‍රී ලංකා අපනයන ඩොලර් බිලියන 3.06 දක්වා යවා ඇත (අපනයන සංවර්ධන මණ්ඩලය, 2022). එක්සත් ජනපදයට අපනයනය කරන ප්‍රධාන නිෂ්පාදනයක් වූයේ ඇඟලුම්ය.
ඉන්දියානු සාගර කලාපය තුළ එක්සත් ජනපදය ශ්‍රී ලංකාව මත යැපීම එහි කලාපීය අභිලාෂයන් සහ උපායමාර්ගික දැක්ම සමඟ බැඳී පවතී. මීට අමතරව ශ්‍රී ලංකාවට දැවැන්ත සුවිශේෂී ආර්ථික කලාපයක් (EEZ) ඇත. ඇමරිකාවේ ජෝ බයිඩන්, ජාතික ආරක්ෂක න්‍යාය පත්‍රය තුළ ශ්‍රී ලංකාවට සැලකිය යුතු ප්‍රමුඛත්වයක් හිමිවන බවට සැකයක් නැත. තවද, ශ්‍රී ලංකාව සහ ඇමරිකාව විශේෂ අවධානයක් යොමු කරමින් ආරක්ෂක සහයෝගීතාව පුළුල් කිරීමේ ක්‍රම ගවේෂණය කිරීම ආරම්භ කළේය. එක්සත් ජනපදය ඓතිහාසිකව ශ්‍රී ලංකාව සමඟ හොඳ කාලවලදී සහ දුෂ්කර කාලවලදී විශ්වාසදායක හවුල්කරුවෙකු ලෙස අඛණ්ඩව සහාය ලබා දී ඇත. එක්සත් ජනපදය සහ ශ්‍රී ලංකාව අතර සහයෝගීතාව සඳහා නව යාන්ත්‍රණ ස්ථාපිත කිරීමට සහ සමීප සබඳතා ගොඩනඟා ගැනීමට ඉමහත් හැකියාවක් ඇත.
දැනට ක්‍රියාත්මක වන කලාපීය අනුපිළිවෙළ ශ්‍රී ලංකාවට සහ ජනාධිපති ජෝ බයිඩන් පරිපාලනයට රාජ්‍යතාන්ත්‍රිකත්ව වටිනාකම තහවුරු කර ගැනීමට මෙම කාල සීමාව ලබා දෙයි.
● ආචාර්ය ශ්‍රීමාල් ප්‍රනාන්දු
